Ἑσπερινή Ὁμιλία
Δέν μποροῦμε εὔκολα, σύντομα καί στήν πληρότητά του νά καταλάβουμε τόν πλοῦτο τῆς πίστεώς μας, τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι τόσο μεγάλος καί πολύς ὁ πλοῦτος αὐτός, ὥστε ἰλιγγιᾶ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς μπροστά του. Π.χ. διαβάζουμε πολλές φορές τήν Ἁγία Γραφή. Κάθε φορά ἀνακαλύπτουμε κάτι καινούργιο, πού εἶναι καί πολύ θαυμάσιο. Πού μᾶς συγκινεῖ καί μᾶς θέλγει. Κάτι πού προηγουμένως δέν τό πήραμε εἲδηση, δέν τό προσέξαμε, δέν μᾶς τράβηξε τήν προσοχή καί τό ἐνδιαφέρον. Ὁ Θεός σιγά-σιγά μᾶς τά ἀποκαλύπτει καί μᾶς τά φανερώνει. Ὃσο περισσότερο καταγινόμαστε μέ τήν Ἁγία Γραφή τόσο πιό πολύ σκοντάφτουμε, σκαλώνουμε πάνω στούς θησαυρούς τῶν νοημάτων καί τῆς διδασκαλίας της.
Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν ὑμνολογία, μέ τά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Πολλές φορές ἀκοῦμε κάποιο τροπάριο ἢ τό ψάλλουμε καί τό προσπερνᾶμε, σάν νά μή συμβαίνει τίποτε. Καί κάποια φορά ξυπνᾶμε, σάν νά ἀνοίγει τό μυαλό μας καί τότε θαυμάζουμε, θά ἔλεγα τρελλενόμαστε, ἀπό τά νοήματα καί τό περιεχόμενο τῶν ὓμνων. Κάθε τροπάριο πραγματικά εἶναι κι᾿ ἓνα θαυμάσιο κήρυγμα, μία οὐράνια διδασκαλία. Οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι ὂντως ἦσαν ἅγιοι καί ἀσφαλῶς ἄνθρωποι θεόπνευστοι. Τήν σκέψη τους, ἀλλά καί τό χέρι τους καθοδηγοῦσε τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Κατά τό προηγούμενο ἒτος ( 2003 ) σέ ἓναν ὂρθρο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς πρόσεξα ἕνα τροπάριο σχετικό μέ τήν νηστεία. Ἦταν σάν νά τό ἔβλεπα γιά πρώτη φορά καί μάλιστα μοῦ ἔκανε τόση ἐντύπωση, ὣστε μετά τό ψάλσιμό του ἐπανῆλθα σ᾿ αὐτό καί τό ξαναδιάβασα. Τό νόημά του ἦταν θαυμάσιο, φοβερό. Εἶχε βαθύτατο νόημα καί σπουδαιότατη διδασκαλία γύρω ἀπό τό μεγάλο καί σοβαρό θέμα τῆς νηστείας. Ἐκείνη τήν στιγμή μοῦ ἦρθε στό μυαλό ἡ ἰδέα, ὅτι θά ἒπρεπε αὐτά νά τά γνωρίσουν καί οἱ χριστιανοί μας, οἱ ὁποῖοι δέν προσέρχονται στίς ἱερές Ἀκολουθίες ἢ, καί ἂν ἀκόμη ἐκκλησιάζωνται, δέν προσέχουν ὃσο θά ἔπρεπε τά ψαλλόμενα καί τά τελούμενα.
Ἔτσι ὅταν βρῆκα τόν κατάλληλο χρόνο, πῆρα τό Τριώδιο καί διάβασα ἓνα-ἓνα ὅλα τά τροπάρια καί κατέγραψα ἐκεῖνα πού ἀναφέρονται στή νηστεία. Πολλά ἀπό αὐτά - ὄχι ὅλα - σᾶς παρουσιάζω σήμερα, μεταφρασμένα βέβαια, καί θά ἀφήσουμε αὐτά νά μιλήσουν γιά διάφορες πτυχές τῆς νηστείας. Θά διαπιστώσουμε ὅλοι μας, ὃτι ὅσα μᾶς λένε ἡ Ἁγία Γραφή, οἱ Ἅγιοι μέ τίς ὁμιλίες τους καί τά συγγράμματά τους, τά ἲδια ἀκριβῶς μᾶς λέγουν καί οἱ Ὑμνογράφοι μέ τούς ὓμνους καί τά τροπάρια, πού συνέθεσαν.
Ἐγώ ζητῶ τήν προσοχή σας καί παρακαλῶ γιά τήν ὑπομονή σας.
Ἄς δοῦμε τήν πρώτη παράγραφο. Τί πρέπει νά αἰσθανώμαστε ὃταν ἔρχεται ἡ νηστεία; Πῶς πρέπει νά τήν περιμένουμε καί νά τήν ὑποδεχώμαστε;
Θά τήν ὑποδεχώμαστε λυπημένοι; Στενοχωρημένοι; Μέ γογγυσμούς καί διαμαρτυρίες, γιατί πάλι θά κουρασθοῦμε καί θά ταλαιπωρηθοῦμε; Ἀμάν πάλι ἦρθε ἡ νηστεία καί πῶς θά τά βγάλουμε πέρα; πῶς θά ἀντέξουμε; Φοβώμαστε μήπως ἀρρωστήσουμε, μήπως πάθουμε κάτι καί τά βάζουμε μέ τήν Ἐκκλησία, ἀκόμη καί μέ τόν Θεό, πού ὥρισαν τίς περιόδους τῆς νηστείας.
Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: Ἔρχεται ἡ νηστεία κι᾿ ἐμεῖς ὁπλιζόμαστε νά τήν πολεμήσουμε, σάν νά μᾶς πλησίαζε κάποιο ἄγριο θηρίο, κάποιο τέρας. Ἄς δοῦμε ὃμως τί μᾶς λένε πολλά τροπάρια τοῦ Τριωδίου;
Μᾶς συμβουλεύουν νά τήν ὑποδεχώμαστε « ἀσμένως» καί «περιχαρῶς», δηλαδή μέ εὐχαρίστηση, μέ μεγάλη χαρά.
«Ἀσμένως τήν νηστείαν ἀσπασώμεθα». «Περιχαρῶς» νά ὑποδεχθοῦμε πιστοί τό θεόπνευστο διάγγελμα τῆς νηστείας, ὃπως παλαιότερα οἱ Νινευΐται. Ὃπως οἱ πόρνες καί οἱ τελῶνες δέχθηκαν μέ χαρά τό κήρυγμα τοῦ Ἰωάννου, πού ἦταν κήρυγμα μετανοίας.
«Ζεούσῃ προθυμία», μέ πολλή θερμή προθυμία νά σηκωθοῦμε, γιά νά ὑποδεχθοῦμε τό δῶρο τοῦ Θεοῦ, ( βλέπετε εἶναι δῶρο Θεοῦ, εἶναι εὐλογία, δέν εἶναι κάτι ἄχρηστο, κακό ἢ λυπηρό ), τό ὁποῖο ἀναστέλλει, ἀναχαιτίζει, διώχνει τόν καύσωνα τῶν παραπτώσεων.
Ἡ περίοδος αὐτή πού διερχόμαστε εἶναι καιρός μετανοίας, γι᾿ αὐτό ἐμεῖς μέ χαρά νά τήν ἀρχίσουμε. - Ὃλοι μέ πρόθυμη καρδιά νά περάσουμε λαμπρῶς τίς πύλες τῆς ἁγίας νηστείας καί νά προσφέρουμε στόν Χριστό εὐχαριστήριες ὡδές. Μέ χαρά νά ἀρχίσουμε τήν νηστεία καί νά ὑποβάλουμε τούς ἑαυτούς μας σέ ἀγῶνες πνευματικούς. - Ὅσοι εἴμαστε πιστοί μέ εἰρηνική κατάσταση, μέ εἰλικρινῆ διάθεση ἄς ὑποδεχθοῦμε τόν καιρό τῆς ἁγίας νηστείας, ζητοῦντες ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, πού ὁ καθένας ἔκανε, γιά νά ἐπιτύχουμε τήν χαρά τοῦ οὐρανοῦ.
Ἄνοιξε τό στάδιο τῆς θεοσδότου ἐγκρατείας. Μέ χαρά ἄς τήν προϋπαντήσουμε, ὅσοι ἔχουμε ἀνάγκη τοῦ θείου ἐλέους. Ὁ εὔσπλαχνος Θεός διψάει τήν σωτηρία μας καί ἐπιθυμεῖ νά δώσει στόν καθένα μας τήν συγγνώμη τῶν ἁμαρτιῶν μας. ( Ἀλήθεια, ἀγαπητοί μου, ὅταν ὁ Χριστός ἐπάνω στό Σταυρό εἶπε διψῶ, αὐτήν τήν σωτηρία μας δέν διψοῦσε;).
Ἐμπρός λαοί νά ὑποδεχθοῦμε τῶν νηστειῶν τό χάρισμα καί τήν μετάνοια σάν δῶρο Θεοῦ. Ἔτσι ὁ Σωτήρας μας Κύριος θά γίνει σ᾿ ἐμᾶς ἳλεως.- Ἔφθασε ὁ καιρός τῶν ἀγώνων, μέ προθυμία ὅλοι νά ἀρχίσουμε τήν νηστεία προσφέροντες στόν Κύριο ὡς δῶρα τίς ἀρετές.- Μέ χαρά νά ὑποδεχθοῦμε πιστοί τήν εἴσοδο τῆς νηστείας καί ὂχι σκυθρωποί, ὅπως ἔκαμναν οἱ φαρισαῖοι. Ἐμεῖς νά νίψουμε τά πρόσωπά μας μέ τό ὕδωρ τῆς ἀπαθείας, ὅπως ζητάει ὁ Χριστός, εὐλογοῦντες καί ὑπερυψοῦντες Αὐτόν εἰς τούς αἰῶνας.
Καί τό τελευταῖο σ᾿ αὐτήν τήν ἑνότητα: Μέ χαρά καί προθυμία νά νηστεύουμε. Νά δεχθοῦμε τήν νηστεία σάν δῶρο Θεοῦ. Νά νηστεύουμε ἐν μετανοίᾳ, ἀγωνιζόμενοι πνευματικά, γιά νά ἐπιτύχουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας.
Λοιπόν μέ μεγάλη χαρά καί πολλή προθυμία ὑποδεχόμαστε τό δῶρο τοῦ Θεοῦ, τήν νηστεία καί ἀγωνιζόμαστε φιλότιμα. Τό βραβεῖο ἀπό τόν ἀγωνοθέτη Κύριο θά εἶναι μεγάλο καί ἀκριβό.
Δέν χωροῦν δικαιολογίες καί προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, «ἐγώ δέν μπορῶ, εἶμαι ἄρρωστος» ἢ « τά εἰσερχόμενα δέν βλάπτουν, ἀλλά τά ἐξερχόμενα». Ἄν ὄντως δέν μπορεῖς, μή νηστεύεις. Ἀλλά πρέπει νά γνωρίζεις, πώς ἡ κυρίως προετοιμασία εἶναι ἡ ἐξομολόγησις. Γι᾿ αὐτό πήγαινε νά ἐξομολογηθεῖς. Ἐσύ ὅμως οὒτε τό ἓνα κάνεις, οὒτε τό ἂλλο. Ἄρα εἶσαι ἄπιστος καί παράνομος, ἀγενής καί προκλητικός.
Μία ἄλλη πτυχή, ἓνας ἄλλος τομέας εἶναι τό εἶδος καί ἡ ποιότητα τῆς νηστείας. Ὃτι δηλαδή δέν ὁμιλοῦμε μόνο γιά νηστεία τροφῶν καί φαγητῶν, ἀλλά γιά γενική ἐγκράτεια. Ἡ νηστεία εἶναι πολύ πιό πνευματική. Ἔχουμε κι᾿ ἐδῶ πολλά τροπάρια πού μᾶς τό λένε.
Τό παρακάτω τροπάριο εἶναι παρμένο ἀπό μία ὁμιλία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. « Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ.( Δέν δέχεται ὁ Θεός τήν νηστεία ὅλων). Ἀληθής νηστεία ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις. ( Πραγματική νηστεία εἶναι νά ἀπομακρυνθοῦμε, νά ἀποξενωθοῦμε ἀπό τό κακό, νά σταματήσουμε καί νά ἐγκαταλείψουμε τήν ἁμαρτία). Ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους καί ἐπιορκίας. Ἡ τούτων ἒνδεια νηστεία ἐστίν ἀληθής καί εὐπρόσδεκτος».
Νηστεία δέν εἶναι μόνο ἡ ἀποχή ἀπό τά φαγητά, ἀλλά ἡ ἀπομάκρυνσις ἀπό κάθε πάθος, ἀπό κάθε ἁμαρτία. Ἀπό κάθε τί πού λερώνει, προσβάλλει, μειώνει καί κακοχαρακτηρίζει τόν ἂνθρωπο. Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, ἡ ἐπιμέλεια τῆς προσευχῆς, τά δάκρυα μαζί μέ τήν κατάνυξη καί ἡ προσφρά πρός τούς πένητας, ὃπως εἶπε ὁ Κύριος μέσα στίς Ἅγιες Γραφές.
Ὁ καιρός τῆς νηστείας ἄς γίνει γιά σένα, ψυχή μου, ἀφορμή ἀποχῆς ἀπό τήν ἁμαρτία, στροφή καί πλησίασμα πρός τόν Θεό, γιά νά ἀποφύγεις τούς γκρεμούς τῆς κακίας καί νά ποθήσεις μόνο τούς δρόμους πού σέ ὁδηγοῦν πρός τήν ἐκεῖ ἀνάπαυση. Μή προσποιηθεῖς ὅτι κουράστηκες, οὒτε νά βαδίζεις στό δρόμο τοῦ Θεοῦ μέ ραθυμία. Ἔτσι μέ συντομία καί μέσα σέ λίγες ἡμέρες θά πλύνεις μέσα ἀπό τήν καρδιά σου κηλίδες πολλῶν ἐτῶν. Ὁ θεῖος καιρός τῆς νηστείας ἦρθε γιά νά μᾶς καθαρίσει ἀπό τά ψυχικά πάθη καί νά πλύνει τά τραύματα τῆς ψυχῆς.
Ὃπως ἀπομακρυνθήκαμε ἀπό τά κρέατα καί ἀπό τά ἂλλα φαγητά, ἒτσι νά ἀποφύγουμε κάθε ἔχθρα πρός τόν πλησίον μας, καθώς ἐπίσης καί τήν πορνεία, τό ψέμα καί κάθε κακό.
Πρέπει νά νηστεύουμε ὃπως μᾶς ἐδίδαξε καί ἔπραξε ὁ Χριστός. Ὂχι μέ ἔχθρα, οὒτε μέ φθόνο καί ἔριδες, οὒτε μέ κενοδοξία καί δόλο, ἀλλά μέ ταπεινοφροσύνη.
Μέ τήν ὑποδοχή τῆς νηστείας μή περιορισθοῦμε μόνο σ ᾿ αὐτήν, ἀλλά νά ἀποφύγουμε τά ὀλέθρια πάθη τῆς ψυχῆς. Νά ἐποδείξουμε καρπούς κατανύξεως ἐμεῖς πού πρίν ἁμαρτάναμε καί πικραίναμε τόν εὒσπλαχνο Θεό.- Ἄς νηστεύσουμε μέ καθαρή καρδιά. Νά διατηρήσουμε καθαρό τό σῶμα , ὃπως καί τό πνεῦμα καί νά ἀφιερώσουμε καί τά δύο στόν Θεό.
Νά ἁγιάσουμε τήν νηστεία πού κρατοῦμε. Νά κηρύξουμε ἐγκράτεια παθῶν. Μέ δάκρυα ἄς φωνάξουμε στόν Δεσπότη Χριστό: Δόσε μας, Κύριε, τήν χάρη Σου πού μᾶς βοηθάει νά κάνουμε τά δικά σου θελήματα.
Ἔφθασε ἡ ἀρχή τῶν πνευματικῶν ἀγώνων. Ἄς ἀφήσουμε κατά μέρος τήν καλοπέραση τοῦ σώματος. Νά αὐξήσουμε τῆς ψυχῆς τά χαρίσματα. Νά συγκακοπαθήσουμε ὡς δοῦλοι Χριστοῦ, γιά νά δοξασθοῦμε ὡς τέκνα Θεοῦ. Καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο πού κατοικεῖ μέσα μας, θά φωτίζει τίς ψυχές μας.- Νά νηστεύουμε τήν πνευματική νηστεία. Νά διακόψουμε κάθε δεσμό μέ τά πονηρά. Νά ἀποφύγουμε τά σκάνδαλα τῆς ἁμαρτίας. Νά συχγωροῦμε στούς ἀδελφούς μας σέ ὃ,τι μᾶς ἔφταιξαν, γιά νά συγχωρηθοῦν καί τά δικά μας παραπτώματα. Ἔτσι μόνο θά εἲμαστε σέ θέση νά ποῦμε: Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου , ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν σου, Κύριε.
Μέ ἐγκράτεια θά περάσω τήν προθεσμία τῆς νηστείας, ὂχι μόνο τῆς κοιλιᾶς, ἀλλά θά προσέχω καί τίς ἂλλες εἰσόδους τῆς ἁμαρτίας.- Μέ τήν νηστεία νά καθαρήσουμε τό σῶμα. Μέ τήν ἐγκράτεια τό πνεῦμα. Μέ τά δάκρυα νά καθαρήσουμε τήν ψυχή μας καί ἔτσι καθαροί νά προϋπαντήσουμε τόν καθαρό Χριστό.- Ἄς προσφέρουμε στόν Χριστό καί Θεό μας ὡς δῶρα εὐπρόσδεκτα καθαρή νηστεία καί ἀποχή τῶν κακῶν.
Ἡ παθοκτόνος νηστεία πού εἶναι παροῦσα ὑπόσχεται νά θεραπεύσει ὅλους ἐκείνους πού πληγώθηκαν ἀπό τήν ἁμαρτία. - Νά νηστεύσουμε, πιστοί, ἀπό τροφές πού φθείρονται καί ἀπό πάθη ὀλέθρια.- Μέ τήν νηστεία εὐφραινόμενοι, μέ ὑμνωδίες ἀγαλλόμενοι καί μέ προσευχές νά πολεμήσουμε ὃλα τά πάθη καί νά πατήσουμε τίς παγίδες τοῦ διαβόλου.- Νά ταπεινώσουμε τά πάθη τοῦ σώματος μέ τήν ἀποχή τῶν φαγητῶν καί τήν ἀποστροφή τῶν ἡδονῶν.
Νά ἀναλάβετε, ἀδελφοί, τήν πνευματική νηστεία. Μέ τήν γλῶσσα μή ὁμιλεῖτε δόλια, οὒτε νά βάζετε ἐμπόδια στόν ἀδελφό σας καί νά τόν σκανδαλίζετε. Ἀλλά μέ τήν μετάνοια νά στολίζετε τήν λαμπάδα τῆς ψυχῆς. Μέ δάκρυα νά λέτε στόν Χριστό, συγχώρησε τά παραπτώματά μας ὡς φιλάνθρωπος.
Τό τελευταῖο σ᾿ αὐτήν τήν ἑνότητα. Αὐτό ἦταν πού μέ παρεκίνησε στό γράψιμο αὐτῆς τῆς ὁμιλίας. Ὅταν, ψυχή μου, νηστεύεις ἀπό φαγητά, ἀλλά δέν καθαρίζεσαι ἀπό τά πάθη, ἄδικα χαίρεσαι πού δέν τρῶς. Διότι, ἐάν ἡ νηστεία σου δέν γίνεται ἀφορμή πρός διόρθωσή σου, σάν ψεύτικη μισεῖται ἀπό τόν Θεό καί γίνεται ὃμοια μέ τήν νηστεία πού κάνουν οἱ κάκιστοι δαίμονες, οἱ ὁποῖοι ποτέ τους δέν τρώγουν. Μή λοιπόν ἁμαρτάνεις καί προσβάλεις τήν νηστεία, ἀλλά μένε ἀκίνητη στίς ἂτοπες ὁρμές.
Τό τροπάριο αὐτό, ἀδελφοί μου, πρέπει νά μᾶς βάλει σέ σκέψεις καί ἀνησυχία. Θά ἔλεγα νά μᾶς τρομάξει. Μήπως ἐμεῖς ἔχουμε τήν ἐντύπωση ὅτι νηστεύουμε καί τελικά δέν κάνουμε τίποτε. Ὃλη ἡ νηστεία μας πάει ἄδικα, στά χαμένα. Ἄς τό βάλουμε βαθειά μέσα στό μυαλό μας: Ἡ νηστεία τότε ἔχει ἀξία, ὃταν βοηθάει τόν ἄνθρωπο νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς κακίες του.Ὃταν δέν εἶναι μόνο κόψιμο ὡρισμένων φαγητῶν, ἀλλά κυρίως καί πρό πάντων ἀπαλλαγή ἁμαρτιῶν.
Ἐρωτᾶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος: Πές μου, ἀδελφέ, τί ἀποκομίζεις ἀπό τήν νηστεία πού κάνεις; Γιατί ὁ γεωργός γι᾿ αὐτό σπέρνει, γιά νά θερίσει. Οἱ πραματευτάδες γι᾿ αὐτό γυρίζουν ἀπό τόπο σέ τόπο, γιά νά μαζέψουν χρήματα. Καί οἱ καραβοκύρηδες γι᾿ αὐτό κινδυνεύουν διασχίζοντες θάλασσες, γιά νά γεμίσουν τά ἀμπάρια τους. Μή μοῦ πεῖς λοιπόν, τόσες ἡμέρες νηστεύω καί δέν τρώγω αὐτό ἢ ἐκεῖνο. Δέν πίνω κρασί, δέν πηγαίνω σέ διασκεδέσεις. Ἀλλά δεῖξε ὃτι ἐνῷ ἢσουν ὀξύθυμος, ἔγινες πρᾶος. Ἐνῷ ἢσουν σκληροκάρδιος ἔγινες φιλάνθρωπος. Ἐφ᾿ ὅσον μεθᾶς ἀπό ὀργή καί θυμό, τί σημασία ἔχει πού νηστεύεις; Ἄν φωλιάζει μέσα σου ὁ φθόνος, τί ὠφελεῖσαι πού νηστεύεις ἀπό ὡρισμένα φαγητά; Δέν σ᾿ ἐρωτῶ λοιπόν τί λογῆς τραπέζι στρώνεις, ἀλλά ἄν ἄλλαξες ψυχή.
Ἄν ἡ οἰκοδέσποινα, ἡ ψυχή δηλαδή, εἶναι ἔκδοτη στίς ἀσωτίες, τί μαστιγώνεις τήν ὑπηρέτρια, πού εἶναι ἡ σάρκα; Ἄν ἡ ψυχή εἶναι δεμένη μέ τό κακό, τί παιδεύεις τό σῶμα;
Ἀλλοῦ πάλι λέγει: Τί μᾶς ὠφελεῖ ἡ νηστεία, ὅταν δέν τρῶμε κρέας, κατατρώγουμε ὃμως μέ τήν κατάκριση καί τήν καταλαλιά τίς σάρκες τοῦ ἀδελφοῦ μας; Δέν τρῶς κρέας, ἀλλά μασᾶς τίς σάρκες τοῦ ἀδελφοῦ σου. Λές ὃτι δέν πίνεις οἰνοπνευματώδη ποτά, ἀλλά δέν παύεις νά βλασφημεῖς. Νηστεύεις, ἀλλά δέν ἀποφεύγεις τά δικαστήρια.
Εἶναι εὐτυχής ἐκεῖνος πού στό τέλος τῆς Σαρακοστῆς θά πεῖ: Ἐφύλαξα τόν θεσμό τῆς νηστείας καί ἐνήστευσα ὃλη τήν Σαρακοστή. Ἀλλά μύριες φορές εὐτυχέστερος ἐκεῖνος, πού θά πεῖ μέ συνείδηση: Ἐγώ κοντά στό γράμμα τῆς νηστείας ἐτήρησα καί τό πνεῦμα. Συνήθιζα νά ὁρκίζωμαι μέ τό παραμικρό, νά ἐξάπτωμαι εὒκολα, νά βλασφημῶ συχνά, νά καταλαλῶ εὐκολώτατα, νά συχνάζω σέ ὓποπτα κέντρα, νά καπνίζω καί νά καταστρέφω τό πολύτιμο δῶρο τοῦ Θεοῦ, τήν ὑγεία μου, νά χαρτοπαίζω ἀδιαφορώντας γιά τήν οἰκογένειά μου, καί ἐκυρίευσα, ἐδάμασα τά πάθη πού μέ ἐξουσίαζαν. Ὃλα αὐτά τά ἔκοψα ἢ ἔστω σημαντικά τά περιώρισα. Στήν ψυχή μου ἔπλεε μῖσος. Σήμερα δέν ἔχω κανένα ἐχθρό. Καί ἀκόμη περισσότερο, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ ἔμαθα νά ἀγαπῶ καί νά προσφέρω τόν ὀβολό μου στόν φτωχό ἢ γιά τό κοινό καλό.
Θά τό ἐπαναλάβω γιατί εἶναι σημαντικό: Ἄν περιορισθοῦμε μόνο στή νηστεία τῶν φαγητῶν, κάνουμε νηστεία δαιμονική καί δέν ὀφελούμεθα καθόλου, ἀφοῦ οἱ δαίμονες νηστεύουν, ἀλλά ποτέ τους δέν διορθώνονται, δέν μετανοοῦν, δέν κάνουν ποτέ κανένα καλό. Νηστεία δέν εἶναι ἡ ἀλλαγή τῆς κατσαρόλας, ἀλλά ἡ ἀλλαγή τῆς καρδιᾶς.
Μή λησμονοῦμε ἀκόμη, ἀγαπητοί μου, ὃτι ἡ νηστεία γεννᾶ τήν ἐλεημοσύνη καί τήν φιλανθρωπία. Περιορίζει τίς ἀνάγκες μας. Μετριάζει τήν κατανάλωση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν γιά τόν ἑαυτό μας, ὣστε νά κάνουμε οἰκονομία, νά ἔχουμε περίσσευμα καί αὐτό νά τό προσφέρουμε στούς φτωχούς ἀδελφούς μας. Εἶναι ἡ «ἁγία μερίδα», γιά τήν ὁποία κάνουν λόγο οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.
Λέγει ὁ Ὠριγένης: «Μακάριος ὁ νηστεύων, ἳνα ἐλεήσῃ πένητα».
Σ᾿ αὐτό τό θέμα μᾶς λένε τά τροπάρια τοῦ Τριωδίου: Ὁ ἀγώνας τῆς νηστείας εἶναι εὐκαιρία μετανοίας καί πρόξενος ζωῆς αἰωνίου, ἐάν ἁπλώσουμε τά χέρια μας γιά ἐλεημοσύνη. Τίποτε δέν σώζει τήν ψυχή ὅσο ἡ μετάδοσις σ ᾿ αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη. Ἡ ἐλεημοσύνη ἀνάμεικτη μέ τήν νηστεία σώζει ἐκ θανάτου τόν ἄνθρωπο. Αὐτήν νά δεχθοῦμε, νά ἀγαπήσουμε, γιατί τίποτε δέν εἶναι ἴσο μέ αὐτήν. Εἶναι ἱκανή νά σώσει τίς ψυχές μας.
Ἦρθε, ψυχή μου, ὁ καιρός τῆς μετανοίας, μή ἀδιαφορήσεις. Δόσε ψωμί στούς πεινασμένους, προσευχήσου στόν Κύριο μέρα- νύχτα, κάθε ὣρα γιά νά σωθεῖς.
Ἄς ἀρχίσουμε, λαοί, τήν καθαρή νηστεία, ἡ ὁποία εἶναι τῶν ψυχῶν σωτηρία. Ἄς δουλεύσουμε στόν Κύριο μέ φόβο. Μέ τό λάδι τῆς φιλανθρωπίας καί ἐλεημοσύνης νά ἀλείψουμε τά κεφάλια μας καί μέ τό ὓδωρ τῆς ἁγνοίας νά νίψουμε τά πρόσωπά μας. Μή βατολογήσουμε στίς προσευχές, ἀλλά ὃπως ἀπό τόν Κύριο διδαχθήκαμε ἔτσι νά λέμε: Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς...ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
Ἀφοῦ νηστεύσουμε, ἀδελφοί, σωματικῶς, ἄς νηστεύσουμε καί πνευματικῶς. Νά λύσουμε κάθε σύνδεσμο ἀδικίας. Νά δώσουμε ψωμί στούς πεινασμένους καί φτωχούς ἀστέγους νά μαζέψουμε μέσα στά σπίτια μας, γιά νά λάβουμε τό μέγα ἔλεος.
Μέ νηστεία καί προσευχή νά καθαρίσουμε τούς ἑαυτούς μας καί μέ τήν προσφορά στούς φτωχούς νά ὑπηρετήσουμε τόν Θεό. Νά στενάξουμε, νά πενθήσουμε θερμά, ὅσο ἔχουμε καιρό ἐπιστροφῆς, γιά νά λυτρωθοῦμε ἀπό τό αἰώνιο πένθος τῆς φωτιᾶς τῆς κολάσεως.
Ἄς σπεύσουμε νά καθαρίσουμε διά τῆς νηστείας τόν ρύπο τῶν ἁμαρτιῶν μας. Διά τῆς ἐλεημοσύνης καί τῆς φιλανθρωπίας πρός τούς φτωχούς νά μποῦμε στόν νυμφῶνα τοῦ Χριστοῦ, πού δίνει σέ μᾶς τό μέγα ἔλεος.
Νά θρέψουμε φτωχούς. Νά δώσουμε ἔλεος, γιά νά λάβουμε ἔλεος. Μέ τό ἁγιασμένο νερό τῆς νηστείας νά καθαρίσουμε τίς κηλίδες τῆς ψυχῆς.
Βλέπουμε πώς ἡ νηστεία δέν πάει μόνη της. Τήν συνοδεύουν καί ἂλλες ἀρετές, ἄλλα καλά ἒργα, ὃπως ἡ προσευχή, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ συγχωρητικότης κ.ἄ. Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ δύναμις τῆς ἐλεημοσύνης, ὣστε μπορεῖ νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες, νά σώζει ψυχήν ἐκ θανάτου καί νά βγάζει ψυχές ἀπό τήν αἰώνια κόλαση.
Κάνω μία ἁπλῆ σκέψη: Ἄν ἀποφάσιζαν οἱ χριστιανοί μας νά νηστεύσουν ἀπό οἰνοπνευματώδη ποτά, τότε τά χρήματα πού θά περίσσευαν θά ἦσαν ἀρκετά νά λύσουν τό πρόβλημα τῆς πείνας στίς φτωχές ἑλληνικές οἰκογένειες. Ἐάν μάλιστα ἐφάρμοζαν τήν νηστεία τοῦ τσιγάρου ἄνδρες καί γυναῖκες ( πού μόνο κακό τούς προξενεῖ), καί οἱ γυναῖκες ἔκαμναν νηστεία στά καλλυντικά, ( πού εἶναι περιττά, ἄχρηστα, ἀκόμη δέ καί βλαβερά), θά μπορούσαμε νά ἐπουλώσουμε πολλές ἄλλες πληγές ἀναξιοπαθούντων συνανθρώπων μας.
Ἐνθυμοῦμαι, πρίν ἀπό πολλά χρόνια γινόταν μία ἒρευνα στήν τηλεόραση καί ρωτοῦσαν διάφορες γυναῖκες, ἄν ἦσαν διατεθημένες, νά προσφέρουν κάτι γιά τά παιδιά πού πεθαίνουν ἀπό τήν πείνα καί τίς ἀρρώστειες. Ἀπογοητεύτηκα ἀπό ὅ,τι εἶδα, καί ἄκουσα. Καμμία δέν ἢθελε νά βοηθήσει προβάλλοντας ἀνόητες ὃσο καί ἐξοργιστικές ἀπαντήσεις. Κάποια εἶπε ὂχι, γιατί δέν θά εἶχε νά ἀγοράσει τά καλλυντικά της. Ἡ ἄλλη πάλι ἀρνήθηκε, γιατί , ἄν ἔδινε γι᾿ αὐτά τά παιδιά, δέν θά μποροῦσε νά ἀγοράσει κονσέρβες μέ μπιφτέκια γιά τόν σκύλο της!!! Ἐκεῖ φτάσαμε. Ἡ ματαιοδοξία μας, τά μοῦτρα μας πού θά τά φᾶνε τά σκουλίκια κι᾿ ἕνας σκύλος νά ἒχουν μεγαλύτερη ἀξία ἀπό τά ἀθῶα παιδιά, πού ὑποφέρουν καί πεθαίνουν ἀπό τήν πείνα. Κι᾿ ὕστερα θέλουμε νά λεγώμαστε ἂνθρωποι καί μάλιστα χριστιανοί. Ἐρωτῶ, αὐτοί οἱ ἂνθρωποι θά δοῦν ποτέ πρόσωπο Θεοῦ; Θά δοῦν ὅσο εἶδε ἐκεῖνος ὁ ἄσπλαχνος πλούσιος τῆς γνωστῆς παραβολῆς, πού ἀδιαφοροῦσε γιά τόν φτωχό Λάζαρο. Καί ὅσο εἶδε ὁ ἄλλος ἄφρων πλούσιος τοῦ Εὐαγγελίου, πού σκεφτόταν μόνο τόν ἑαυτό του καί κανέναν ἄλλον.
Τονίζουμε λοιπόν καί ἐπαναλαμβάνουμε, ὃτι ἡ νηστεία πρέπει νά μᾶς κάνει οἰκονόμους, ἐλεήμονες καί φιλανθρώπους.
Ἄς δοῦμε στή συνέχεια τήν δύναμη πού ἔχει ἡ νηστεία καί πόσο ὠφελεῖ τόν ἄνθρωπο. Τά τροπάρια εἶναι πάρα πολλά. Ἐμεῖς θά ἀναφέρουμε κάποια ἀπό αὐτά.
Ἡ νηστεία ἀνέδειξε τόν Μωϋσῆ θεόπτη. Αὐτόν μιμήσου κι᾿ ἐσύ, ψυχή μου, καί ἀνάλαβε τήν νηστεία. Ἔτσι θά κατορθώσεις κι᾿ ἐσύ θεῖες ἀναβάσεις, γιά νά δεῖς τοῦ Θεοῦ τήν λαμπρότητα.
Ὑπερευλογημένη ἡ χάρις τῆς πανσέπτου νηστείας. Δι᾿ αὐτῆς ἐδοξάσθη ὁ Μωϋσῆς καί δέχθηκε μέ γράμματα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Οἱ τρεῖς παῖδες οἱ ἐν καμίνῳ ἀνεδείχθησαν πιό δυνατοί ἀπό τήν φωτιά. Μέ αὐτήν κι᾿ ἐμεῖς νά κατασβύσουμε τά πάθη πού φλογίζουν τήν σάρκα. Μέ τήν νηστεία ὁ Ἠλίας ἔγινε φλογερός ἁρματηλάτης, ὁ δέ Παῦλος φρικτός οὐρανοδρόμος, ἀφοῦ ἀνέβηκε ἕως τρίτου οὐρανοῦ. Γι᾿ αὐτό κι᾿ ἐμεῖς νά νηστεύσουμε ἀπό κακίες, γιά νά ἀνεβοῦμε σέ ὕψη ἀπαθείας.
Ἐνήστευσε κάποτε ὁ προφήτης Δανιήλ, μαζί καί οἱ τρεῖς παῖδες καί ἔτσι ἔσπασαν τά σαγόνια τῶν λεονταριῶν καί κατεπάτησαν τήν φλόγα πού ἔκαιγε τά πάντα. Αὐτούς τούς τρεῖς νεαρούς νά ζηλέψουμε, γιά νά ἀποφύγουμε τήν φωτιά τῆς κολάσεως, ὅπως ἐκεῖνοι τήν κάμινο τῆς Βαβυλῶνος.- Ποιός ἔσβυσε τήν μεγάλη φλόγα τῆς καμίνου; ποιός ἔφραξε τά στόματα τῶν θηρίων; Ἀσφαλῶς ἡ νηστεία. Αὐτήν νά ἀγαπήσουμε κι᾿ ἐμεῖς, ἀδελφοί.
Στό ὄρος Χωρήβ ἀφοῦ καθαρίσθηκε μέ τήν νηστεία ὁ Ἠλίας, εἶδε τόν Θεό. Νά καθαρίσουμε κι᾿ ἐμεῖς μέ τήν νηστεία τίς καρδιές μας καί θά δοῦμε τόν Θεό.- Ἐνήστευσε ὁ προφ. Ἐλισσαῖος καί ἀπέδωσε ζωντανό τό παιδί τῆς Σωμανίτιδος. Ἀπό αὐτό νά καταλάβουμε πόσο μεγάλο καλό εἶναι ἡ νηστεία. Ἐμεῖς ἀφοῦ νεκρωθοῦμε ὡς πρός τίς ἡδονές τῶν παθῶν, θά ἀναστηθοῦμε καί πάλι.
Ἡ νηστεία διέσωσε κάποτε τόν Ἰωνᾶ μέσα στήν κοιλιά τοῦ κήτους. Ἄς νηστεύσουμε κι᾿ ἐμεῖς μέ τήν καρδιά μας γιά νά ἀποφύγουμε τήν φθορά τῆς γεένης.
Ἐνήστευσε ὁ Ἰωσήφ καί ἀπέφυγε τήν ἁμαρτία μέ τήν παράνομη ἐκείνη γυναίκα. Ἔτσι ἐπέτυχε νά γίνει βασιλεύς τῆς Αἰγύπτου. Γι᾿ αὐτό κι᾿ ἐμεῖς μέ τήν νηστεία θά σβύσουμε τά πυρωμένα βέλη τοῦ ἐχθροῦ διαβόλου.
Ὅπως ὁ Σαμψών ἐνδυναμώθηκε ἀπό τήν νηστεία καί ἐφόνευσε ἕνα λεοντάρι, ἔτσι κι᾿ ἐμεῖς νά σκοτώσουμε, σάν ἄλλο θηρίο τόν δαίμονα τῆς κοιλιᾶς καί δέν θά μᾶς ἐξαπατήσει ἡ Δαλιδᾶ τῶν παθῶν.
Ἐνήστευσε καί ὁ Κύριος ὡς ἄνθρωπος, γιά νά μᾶς δώσει καλό παράδειγμα καί ἔτσι ἐνίκησε τόν πειράζοντα διάβολο. Ἔδειξε μέ αὐτόν τόν τρόπο ποιά πρέπει νά εἶναι καί ἡ δική μας διαγωγή. Ἐνήστευσε ὁ Λυτρωτής μας Ἰησοῦς Χριστός καί ὥρισε γιά μᾶς τόν καιρό τῆς νηστείας, γιά νά καθαρίζουμε τίς κηλίδες τῆς ψυχῆς. Ἄς προσέλθουμε λοιπόν οἱ πιστοί, γιά νά λάβουμε τήν συγχώρηση.
Μέ προσευχές καί νηστεῖες θά κάνουμε σπλαχνικό γιά μᾶς τόν Λυτρωτή. Χαίρεται πολύ ὁ Κτίστης μέ τήν μετάνοια τῶν κτισμάτων Του.
Ἀφοῦ δεχθήκαμε τό δῶρο τῆς νηστείας, ἄς δοξάσουμε Ἐκεῖνον πού μᾶς τό ἔδωσε, γιά νά σωθοῦμε. Αὐτό νά ἐργασθοῦμε μέ κόπο, γιά νά λάβουμε ἀπό τά χέρια τοῦ Θεοῦ τήν συγχώρηση γιά ὅλα ὅσα φταίξαμε.
Ἡ νηστεία εἶναι ὠφέλιμη γιά ὅλο τόν χρόνο σ᾿ ὅσους τήν προτιμοῦν καί τήν τηροῦν. Δέν τολμοῦν οἱ δαίμονες νά πειράξουν τόν νηστευτή, ἀλλά καί οἱ φύλακες ἄγγελοι τῆς ζωῆς μας παραμένουν προθυμώτερα καί πλησιέστερα σέ μᾶς, πού καθαριζόμαστε μέ τήν νηστεία.
Ἔλαμψε ἡ εὐπρέπεια τῆς ἐγκρατείας, ἡ ὁποία διώχνει τό σκοτάδι τῶν δαιμόνων. Πλησίασε ἡ σεμνότης τῆς νηστείας, πού φέρνει τήν ἰατρεία τῶν ψυχικῶν παθῶν.- Ἄς προσφέρουμε στόν Χριστό πού ταπεινώθηκε γιά μᾶς νηστεία, δάκρυα, προσευχή, ἦθος ταπεινό, γιά νά μᾶς βραβεύσει μέ τήν συγχώρηση ὅλων ὅσων φταίξαμε.- Νά κάνουμε ὅλοι μας νηστεία καθαρή καί χωρίς ἁμαρτίες, καί τώρα καί πάντοτε, γιά νά βροῦμε πταισμάτων τήν συγχώρηση.
Ἡ νηστεία πού ἦρθε, μᾶς καλεῖ ὅλους σέ μετάνοια. Ἄς τρέξουμε ὃλοι μέ πόθο καί ἄς καταλάβουμε πόσο μεγάλο εἶναι τό δῶρο τῆς ἐγκρατείας.
Εἴδαμε καί τήν ἀξία τῆς νηστείας, τά εὐεργετικά της ἀποτελέσματα. Πρέπει ὅμως νά σημειώσω, πώς δέν γνωρίζω τί ἰδέα ἔχει ὁ καθένας μας γιά τήν νηστεία καί πόσο τήν τιμᾶ. Ἄν δέν ἀπολαύσαμε ἀκόμη τά εὐεργετικά της ἀποτελέσματα, ἄς σκεφθοῦμε καί ἄς ἐρευνήσουμε τήν ζωή μας, μήπως ἀκόμη δέν νηστεύσαμε σωστά, μήπως δέν νηστεύσαμε θεάρεστα.
Ὅμως, ἀγαπητοί μου, ἐπειδή αὐτή ξεπερνᾶ τά ἀνθρώπινα μέτρα, δέν μποροῦμε νά τήν κατορθώσουμε μόνοι μας. Χρειαζόμαστε τήν ἐξ ὕψους δύναμη, τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Στόν πνευματικό μας ἀγώνα πρέπει νά ἔχουμε συναγωνιστή τόν Χριστό, Αὐτόν πού ὥρισε τήν νηστεία. Ἄς δοῦμε κάποια τροπάρια, πού ἀναφέρονται στό θέμα αὐτό. Τά πρῶτα ἀναφέρονται στήν Παναγία, κάποια ἄλλα στούς Ἀγγέλους καί στούς λοιπούς Ἁγίους.
Δέσποινα Παναγία, ἐσύ πού εἶσαι ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἀγαθῶν, πολύ σέ παρακαλοῦμε, μέ τήν μεσιτεία σου νά μποῦμε ὅλοι μαζί στόν ἀγώνα τῆς νηστείας καί ἀξίωσέ μας νά φτάσουμε καί στό τέλος της, τό ὁποῖο νά εἶναι σωτήριο.
Τώρα πού πρόκειται νά περάσουμε τήν πύλη τῆς νηστείας, παρακαλοῦμε Ἐσένα τήν πύλη τοῦ Θεοῦ, Δέσποινα Παναγία, νά ἔρθεις κι᾿ ἐσύ μαζί μας, γιά νά ἀνοίξεις τόν νοῦ μας στό νά πράττουμε τά θεῖα θελήματα.
Γίνε συνεργός μου, Δέσποινα ἁγνή, τώρα πού μπαίνω στό στάδιο τῆς νηστείας.
Ἀρχές, ἐξουσίες καί Χερουβείμ καί ὃλες οἱ ἐπουράνιες νοερές δυνάμεις, παρακαλέστε τόν Κύριο καί Θεό, νά ἐκτελέσουμε τόν καιρό τῆς νηστείας μέ μετάνοια καί κάθε σεμνότητα.
Θεηγόροι προφῆται, θεοειδεῖς μάρτυρες, θεῖοι μαθηταί τοῦ Σωτῆρος, ἱκετεύσατε τόν πανοικτίρμονα Κύριο, νά ἀρχίσουμε καλῶς τό στάδιο τῆς νηστείας καί θεάρεστα νά τό φέρουμε εἰς πέρας. (Εἶναι ἀλήθεια πώς πολλοί τό ξεκινοῦν, ἀλλά σταματοῦν σέ μία ἑβδομάδα. Ἢ λένε ὅτι νηστεύουν, σύμφωνα ὃμως μέ τήν δική τους ἐπιθυμία καί ἄποψη, δηλ. δέν τρῶνε κρέας, καταλύουν ὅλα τά ἄλλα φαγητά. Αὐτό ἀσφαλῶς εἶναι κοροϊδία καί ὂχι νηστεία).
Ὃλο τό θεῖο πλῆθος τῶν Ἀγγέλων καί τῶν Ἁγίων οἱ χοροί παρακαλέστε πολύ τόν ἀγαθό Θεό, νά μᾶς δυναμώσει, γιά νά τρέξουμε χωρίς ἐμπόδια τό θεῖο στάδιο τῆς νηστείας καί νά μᾶς ἀναδείξει νικηφόρους.
Νά ποθήσουμε τήν νηστεία τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία μέ τήν βοήθεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μαραίνει πάθη χαλεπά καί μᾶς ἐνισχύει νά κάνουμε πράξεις πού ζητάει ἀπό ἐμᾶς ὁ Θεός. Τόν νοῦ στέλνει στόν οὐρανό καί προξενεῖ τήν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν, τήν ὁποία μᾶς δωρίζει ὁ οἰκτίρμων Θεός.
Θερμή ἄς εἶναι ἡ προσευχή μας πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὅπως τό λέγει ἕνα τροπάριο: Ὑπεράγαθε Λόγε, ἀξίωσέ μας νά περάσουμε τόν καιρό τῆς νηστείας μέ βαθειά εἰρήνη. Διάλυσε τήν ἀπάτη τῆς πικρῆς ἁμαρτίας. Δόσε μας κατάνυξη καί ἰαματικά δάκρυα. Συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν, ὣστε νά μή διστάζω, ἀλλά μέ πρόθυμη ψυχή νά νηστεύω καί μαζί μέ τούς ἀγγέλους νά ὑμνῶ τήν δύναμή Σου.
Δόσε μου, Χριστέ, βροχή ἀπό δάκρυα κατά τήν εὐχάριστη ἡμέρα τῆς νηστείας, γιά νά κλαύσω τίς ἁμαρτίες μου. Μέ αὐτά τά δάκρυα νά πλύνω τήν ἀκαθαρσία τῶν ἡδονῶν, γιά νά μπορέσω νά παρουσιαστῶ μπροστά σου καθαρός, ὅταν πρόκειται νά ἒρθεις ἀπό τόν οὐρανό ὡς δίκαιος καί μοναδικός Κριτής, γιά νά κρίνεις ὅλους τούς ἀνθρώπους.
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
Πήραμε μία μικρή γεύση τῶν τροπαρίων καί τῶν ὕμνων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ διδασκαλία τους εἶναι πολύ μεγάλη, οὐράνια. Εἶναι κρῖμα νά μή προσέχουμε, νά μή στρέφουμε σ᾿ αὐτά τό ἐνδιαφέρον μας. Εἶναι ἀλήθεια πώς χάνουμε πολλά. Ἡ σημερινή ὁμιλία ἄς γίνει αἰτία καί ἀφορμή νά ξυπνήσουμε. Ἄς γίνει ἕνα ἐρέθισμα γιά νά ἀκοῦμε μέ προσοχή τά ψάλματα στίς διάφορες ἀκολουθίες. Θά βγοῦμε πολύ ὠφελημένοι καί θεολογικά καταρτισμένοι, διότι ἀποπνέουν ἄρωμα πίστεως, εὐσεβείας καί θεολογίας.
Ὅσο γιά τήν νηστεία πού διερχόμαστε, « Ἰδού καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδού καιρός μετανοίας. Ἀποθώμεθα τά ἔργα τοῦ σκότους καί ἐνδυσώμεθα τά ἔργα τοῦ φωτός. Ὃπως διαπλεύσαντες τό τῆς νηστείας μέγα πέλαγος εἰς τήν τριήμερον ἀνάστασιν καταντήσωμεν τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώζοντος τάς ψυχάς ἡμῶν. Ἀμήν.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου